Η πτώση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γνωστής μετά το 1850 και ως Βυζαντίου, έχει πολλές ομοιότητες με την σημερινή δικη μας μικρο-πραγματικότητα. Τουλάχιστον έχει οικονομίκές ομοιότητες.
Αιώνες πριν την πτώση είχε ολοκληρωθεί η "τσιφλικοποίηση" της Μικράς Ασίας. Στη θέση δηλαδή των μικρο-ιδιοκτησιών της Μικράς Ασίας, που αποτέλεσαν και έναν από τους κύριους λόγους της μεταφοράς της πρωτεύουσας από την Ρώμη στην Νέα Ρώμη, βρίσκουμε να έχουν σχηματιστεί, παρόμοια με τα latifundia της Δυτικής Αυτοκρατορίας των αρχών της πρώτης χιλιετίας, μεγάλα ως πολύ μεγάλα αγροκτήματα. Και έχουμε την ταυτόχρονη εξαφάνιση των μικροϊδιοκτητών αγροτών. Δηλαδή εξαφάνιση φορολογητέας ύλης και στρατευσίμων.
Τα μεγάλα αγροκτήματα είναι οι "πολυεθνικές" της εποχής. Εχουμε πληροφορίες ότι ορισμένα από αυτά είχαν τόσον πλούτο που θα μπορούσαν να σιτίζουν και να φροντίζουν σχεδον το σύνολο του αυτοκρατορικού στρατού για μήνες. Και σε μια δυο περιπτώσεις ξέρουμε ότι συνέβη κι αυτό.
Οταν εξαφανίστηκε η "φορολογητέα" ύλη, με την συγκέντρωση των παραγωγικών μέσων σε λίγα χέρια, μειώθηκαν έως εξαφάνισης και τα έσοδα του κράτους.
Ενα άλλο γεγονός που γονάτισε την αυτοκρατορική οικονομία ήταν τα προνόμια προς την Βενετία και την Γένοβα του Αλέξιου Κομνηνού. Παγκοσμιοποίηση του εμπορίου και άρση των, προστατευτικών για τα εγχώρια προϊόντα, δασμών εισαγωγής για τα εισαγόμενα προϊόντα. Η εγχώρια παραγωγή συρρικνώθηκε και μαζί συρρικνώθηκαν πάλι τα κρατικά έσοδα.
Την ίδια εποχή με την παραχώρηση προνομίων έχουμε την ουσιαστικη παράδοση του κράτους στην αριστοκρατία της μεγάλης έγγειας ιδιοκτησίας της Μικράς Ασίας. Κομνηνοί, Δούκες και Αγγελοι οι πιο γνωστές οικογένειες που ανεβαίνουν μέχρι τον αυτοκρατορικό θρόνο. Μαζί με αυτό το φαινόμενο έχουμε κατακόρυφη αύξηση της διαφθοράς και τα γνωστά από την εποχή μας φαινόμενα, στον πάνω όροφο της κοινωνίας. Στην συγκλητική αριστοκρατία και στην αριστοκρατία γενικώτερα. Η οποία και δεν φορολογήθηκε ποτέ ουσιαστικά.
Η Μικρά Ασία και ο έλληνας μικρο-αγρότης, που δεν είχε πια δική του περιουσία, δέχτηκε την αλλαγή στον θρόνο του αυτοκράτορα από τον σουλτάνο, σαν μια αλλαγή απλώς του αφέντη, που δεν τον πολυαφορούσε. Διότι η οικονομική του θέση λίγο θα άλλαζε, ίσως και καθόλου.
Ο έλληνας μικρο-αγρότης της Μικράς Ασίας δεν ένιωθε πως αποτελούσε μέλος και μέρος κάποιας μεγαλύτερης οντότητας την οποία όφειλε να προστατέψει. Δεν είχε κανέναν λόγο να το κάνει. Δεν του το ζήτησαν κιόλας. Το κράτος είχε προσλάβει επαγγελματίες δυτικούς μισθοφόρους.
Και η άρχουσα τάξη, καθώς και ο ανώτερος κλήρος, πίστεψαν, και δεν έπεσαν και πολύ έξω (χωρίς να ξεχνάω το επεισόδιο Νοταρά), ότι θα είχαν μια καλή συνεργασία με την νέα εξουσία. Και τους επόμενους αιώνες ανοιξαν τα πουγγιά τους και αγόρασαν από θέσεις οσποδάρων στην Βλαχία μέχρι την διοίκηση της Ασπρης Θάλασσας (Αιγαίου) και νήσων. Και φυσικά του πατριαρχικού θρόνου και των επισκοπών.
Και για τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν έστειλαν πάλι τον λογαριασμό εκεί που συνήθως τον στέλνουν.
Θραξ Αναρμόδιος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου